Vraag iemand op straat wat een financieel planner doet en het wordt stil. Ondanks het feit dat er door verenigingen van financiële planners wel publieke campagnes worden gevoerd, zijn de functies en de waarde van een financieel planner bij het grote publiek nog onduidelijk.

Er worden steeds meer financieel planners opgeleid, maar er wordt naar mijn beleving nog maar in heel weinig gevallen rechtstreeks om de diensten van een financieel planner gevraagd. In Nederland komt een financieel planner vaak pas in beeld als er behoefte is aan een hypotheek of als ondernemers hun pensioen willen regelen. In Amerika wordt een financieel planner ingeschakeld vanuit het beleggingsadvies.

Nog maar heel mondjesmaat worden financieel planners ingeschakeld vanuit de behoefte aan een integraal financieel plan. Komt dat doordat financiële planning een nog relatief nieuwe beroepsgroep is? Ligt de oorzaak in “onbekend maakt onbemind”? Naar mijn mening is dit nog steeds een van de  belangrijkste oorzaken. Als je namelijk met potentiële relaties aan tafel zit, kan je hen vrij gemakkelijk overtuigen van de waarde van een financieel plan.  Een andere oorzaak is naar mijn mening het gegeven dat bij een financieel plan de kosten vaak voor de baten uitgaan. Een onafhankelijk planner werkt bij voorkeur op urenbasis of voor een vast van te voren overeengekomen bedrag.

Om een bijdrage te leveren aan de beminnelijkheid van de financieel planner hierbij informatie over drie onderwerpen:

1. Wat doet een financieel planner?
2. Wat levert het op?
3. De juiste financieel planner vinden.

Wat doet een financieel planner?

Een financieel planner heeft onder andere de functie van financiële huisarts. Hij doet onderzoek naar uw huidige financiële gezondheid. En de verwachtingen over uw toekomstige financiële gezondheid op basis van uw huidige financiële gedrag. Hij kan een integrale beoordeling geven van uw financiële situatie of een antwoord geven op een hele specifieke financiële vraag. Als hij het idee heeft dat meer specialistische kennis noodzakelijk is zal hij in goed overleg doorverwijzen naar andere deskundigen. Denk hierbij aan vermogensbeheerders,  assurantietussenpersonen, notarissen,  fiscalisten of estateplanners.

Een financieel planner heeft ook de functie van financiële fitnessinstructeur. Hij zet de te bewandelen route uit naar een gezonde financiële situatie (in balans) en meet periodiek de  vooruitgang. Hij bewaakt het noodzakelijke rendement en zorgt voor tijdige aanpassingen van het plan om gewenste doelen te realiseren.

In minder mate beoefent een financieel planner ook de functie van financiële diëtist. Een budgetcoach.  Hij kijkt naar de uitgaven, vergelijkt deze met gemiddelden, stelt normen en probeert waar nodig samen met relatie de uitgaven in toom te houden.

Een aantal financieel planners hebben zich ook de functie van een soort financiële yoga-instructeur  eigen gemaakt (life planners). Hij geeft naast een juiste balans in inkomen en uitgaven nu en straks, ook inzicht in (onder) bewuste gedachten en gedragingen over geld, toont de gevolgen hiervan en geeft zo nodig aan hoe andere gedachten en gedragingen voor positievere gevolgen zullen zorgen.

Meer concreet..

Relaties die  om een compleet integraal financieel plan vragen, willen graag antwoord op de vraag of zij (en/of hun partners) er na pensionering, na overlijden en na arbeidsongeschiktheid levenslang niet al te veel op achteruit gaan. Of hun banksaldo niet eerder op raakt dan zijzelf. Of hun financiële wensen te realiseren zijn en of de huidige financiële keuzes daarvoor de juiste zijn of dat er aanpassingen nodig zijn. Vaak willen zij in de toekomst begeleid worden om hen te helpen hun doelstellingen te realiseren.

Een compleet integraal financieel plan kan deze vragen beantwoorden en hierin worden meestal de volgende zaken betrokken:

Inkomensvoorzieningen: Welke wensen zijn er? Hoe goed is de pensioensituatie? Is er straks voldoende vermogen? Waar bestaat dat uit? Hoe kan het beste pensioen worden opgebouwd? Welke alternatieven zijn er? Zijn er aanvullingen nodig? Hoe is de overlijdens- en arbeidsongeschiktheidssituatie? Zijn er aanvullingen nodig?

Spaar/belegging/risicoverzekeringen: Is er sprake van over- of onderverzekering? Alternatieven voor (te) dure polissen? Passen de beleggingspolissen nog bij het beleggingsprofiel?

Sociale zekerheid : Welke rechten op sociale uitkeringen zijn er bij leven; overlijden; arbeidsongeschiktheid of werkloos worden?  Welke tekorten zijn er? Wat kan zelf worden  geregeld?

Leningen: Wordt niet te veel rente betaald? Is het aflossingsplan juist? Is de kredietvorm juist?

Vermogen: Is er een financiële buffer? Welke vermogensdoelen zijn er? Sparen of beleggen? Waaruit bestaat het bedrijfsvermogen? Structurering van vermogen in privé en in de zaak. Lopen de juiste financiële producten of zijn er betere alternatieven?  Beoordeling van beleggingsfondsen.

Fiscaliteit: Optimalisatie van de fiscale mogelijkheden horend bij de financiële situatie.

Huwelijksvermogens- en erfrecht: Gevolgen van keuzes op gebied van huwelijkse voorwaarden en testamenten en aanbevelingen voor de toekomst. Vermogensoverdracht naar jongere generatie.

Lang niet altijd is een compleet financieel plan nodig. Natuurlijk kan men ook met een beperkte vraag, wens of probleem op één of meerdere deelgebieden bij de  financieel planner terecht. Van een financieel planner mag dan een objectief en onafhankelijk antwoord, advies of oplossing worden verwacht.

Wat levert het op?

Meestal worden de kosten van een financieel plan ruimschoots terugverdiend door huidige en toekomstige besparingen. Dit is echter meestal niet de hoofdreden voor een financieel plan. Een Australische planner vertelde mij eens dat hij voor zijn relaties “SWAN” wilde bereiken. Dit staat voor Sleep Well At Night. Als zijn relaties met een gerust hart kunnen slapen, zonder dat zij zich druk hoeven te maken over hun financiën, is zijn doel bereikt. Een goed financieel plan geeft inderdaad rust,  de planner begeleidt bij het realiseren van financiële wensen en dromen en geeft ondertussen de mogelijkheid om te focussen op andere belangrijke zaken.

De juiste financieel planner vinden

Iedereen mag zich financieel planner noemen. Er zijn in Nederland wel een aantal mogelijkheden om een echte onafhankelijke financieel planner te selecteren.

Kennis:  Allereerst is er de 1 jarige financiële planningsopleiding op HBO niveau tot gecertificeerd financieel planner (FFP).  Met deze titel kan een financieel planner zich laten opnemen in het register FFP. Die verplicht zichzelf daarmee ook om jaarlijks bij te blijven en  studiepunten te behalen.  Dit komt meestal neer op 3 studiedagen per jaar.  Ten tweede is er een academische opleiding: de opleiding tot Master in Financial Planning (MFP). De Master in Financial Planning die zich heeft laten inschrijven in het Register MFP (RMFP) moet ook jaarlijks studiepunten halen. Dit betekent jaarlijks ook 3 dagen in de schoolbanken. Tot slot hebben we sinds 2010 in Nederland ook te maken met de internationale titel Certified Financial Planner (CFP). Tot op heden zijn het uitsluitend Register Masters in Financial Planning die na een examen de titel CFP mogen voeren. Ook een CFP-er moet zich ongeveer 3 studiedagen per jaar laten opleiden. Er wordt gekeken om ook FFP-ers toe te laten tot het internationale examen.

Beloning: In Nederland zijn veel financieel planners in dienst van banken. De planners in dienst van banken werken meestal niet op urenbasis, zijn niet onafhankelijk. Hoe integer ook, uiteindelijk worden zij betaald uit de producten, spaarrekeningen, beleggingsrekeningen en verzekeringen die bij of via de bank zijn of worden ondergebracht.  Een onafhankelijk financieel plan krijgt men dus niet bij een bank. En ook niet bij een tussenpersoon die op provisiebasis werkt.  Een onafhankelijk financieel planner mag immers niet afhankelijk zijn van het sluiten van producten. Daarmee zeg ik niet dat zo’n planner geen integer advies kan geven, maar onafhankelijk is hij niet.  Een leek heeft daardoor bij zo’n planner geen objectieve maatstaf om te beoordelen of advies echt in zijn belang wordt gegeven. Een aantal FFP-ers hebben zich verenigd in de Vereniging van Onafhankelijke Financieel Planners (VOFP). Zij werken op urenbasis, wat een belangrijke voorwaarde is voor onafhankelijk advies.